12 december 2024, tijdens het Moesaete bracht Bart Krechting een voordracht ten gehore die wij u graag allemaal willen tonen. Bart is 70 jaar en heeft zijn jeugd aan de Dorpstraat doorgebracht. Hij schetste ons zijn dagelijkse bezigheid; hardlopen. “Je bin in de natuur…ik bin in de natuur. De wind, de ellementen om mien hen”. En hij krijgt tegenwoordig tijdens dat hardlopen flashbacks, beelden van vroeger, uit zijn jeugd. Hij kan nog exact omschrijven wie waar woonden, welke bijnamen ze hadden en hoe het op sommige plaatsen rook. Hier zijn relaas.
Mien Dorpstraot
‘n Paar maonden terug heb ik nogal wat meegemaakt. Bin ‘n paar maonden terug 70 geworden. “Ja, dat ku’je ook wel zien”, heur ik U denken, ja ja…. “Neen dat zou je niet zeggen, …ik dacht dat ie de jongste was?” Ha ha, neen neen, das de keerl z’n bruur. Maar goed links om of rechts om, 70 dus. U mag het best weten. ’t Is geen geheim en ik bin hier schat in lang niet de enigste ach en daorbij , ’t is mar ‘n getal hé, ja da’s waor , ’n getal, maar toch. Weet U van die 70 jaor loop ik al bijna 50 jaor ’n paar keer per week een stukske hard. Nou ja hard, tegenwoordig noem ik het “kruumelen”
“Houd drr toch ‘s me op, hou drr toch mee op man. ”Heel slecht, heel slecht dat lopen op die leaftied”, heur ik nog wel eens. Goed bedoeld waarschijnlijk maar dan denk ik wel, ja gij lul mar, laot mien da zelf uut maken niet dan?! Ben onderhand oud en wijs genoeg toch? Neen Weet je wat t is? Weet je wat het is? Als ik loop, als ik kruumel, zeg mar, dan kom je jezelf zelf tegen. Ik kom mezelf tegen, in alle opzichten. En dat is in mien geval niet altied ‘n onverdeeld genoegen, kan ik U ook nog vertellen. En dat heb ik het niet alleen over ’t lief dat steeds vaker protesteert, heftig soms, steeds vaker ’n uutdaging zak mar zeggen.
Maar dan toch, dan nog, iets drieft me om ‘t blieven doen. Je bin in de natuur, ik bin in de natuur. De wind, de ellementen om je hen. En alles bij elkaar vuult ‘t vaak en nog steeds. Hoe zal ik ’t noemen. Ik zal maar zeggen, ‘n bietje Goddelijk misschien zelfs. Ik kan t niet goed uutleggen. Ik kom mezelf en nog zoveel meer tegen…. Ja kom van alles tegen. Neen, laat mien mar, laot mien maar kruumelen.
Weet je wat het is. Weet je wat het is, ik zeg altied mar ”Loop doet leave, zolang er leave is is er loop!” Zolang ik loop, nog loop, vuul ik da’k drr bin. Weet je wat t is? Weet je wat ’t ook is? Wat zeker ook meespeuld, ik kan ’t hier wel zeggen. We zi’n onder mekaar: Want wat er de laatste tied steevast gebeurt, wat me steeds weer oaverkomt nao verloop van tied ,nao ‘n poosje kruumelen, zeg mar. Op ‘n gegeven moment, ja,op ‘n gegeven moment denk ik nergers meer oaver nao. Mien kop raakt leag, leag in de kop, denk nergens meer aan.
Maar dan, dan heel wonderlijk, k denk niet meer nao, leage kop. Maar daorveur in de plek, in plaats daorvan zie ik ineens van alles. ’t Begint met een soort lichtflits. Ja ja ik zie ’t licht. “Hij het ’t licht gezien!” En direct daornao zie ik ineens allerlei beelden. Zie allemaol beelden van vroeger.
Zie iedere keer ongeveer dezelfde beelden, beelden van vroeger. Beelden van vroeger dansen in vlot tempo veurbij. En gij mag ‘t best weten: toen me dat veur t eerst oaverkwam was ik drr een bietje bang van. Ja ‘t is toch appart en dat in the middle of nowhere. Maar bin drr nao een paar keer aan gewend geraakt sterker ik wil ze niet meer missen….Ik zit erop te wachten. Allerlei beelden rollen als in snelle stomme film aan mien voorbij. Wat ik zie? Ik zie, ik zie, en dat is echt waor. Iedere keer zie ik de Dorpsstroat van vroeger in rap tempo langs zweve. Dat begint zo nao zo’n half uur kruumelen. Kop laeg na ’n half uur kruumelen en dan, dan kum ‘t. De Dorpsstraot, allerlei huizen en panden, die ik in willekeurige volgorde in hun oude glorie veur me zie. Soms ook met de minsen drrrbij. Ik zelf bin nog mar heel klein, ’n jaor of 5,6,7 denk ik. Weet je wat? Weet je wat we doen?! Ik probeer U even kort mee te nemen in die film, op de reis zoals ik die dan meemaak. Na een poosje kruumelen dus, kop leag, licht aan en dan begint de veurstelling:
Ja, meestal, net veurdat de Dorpstraot aan me verschijnt, zie ik mien ouwe school aan het kerkpad, vagelijk opdoemen snel scherper als de mist verdwijnt. Dat robuuste gebouw met die zwaore deur, de machtige entree en die grote kachel ook. Maar als het echt vroor dan deed hij het vaak niet en spuwde ’t apparaat alleen maar rook.
…En was het koud en kil.…
IJsvrij, die oude school, och ja, met die lange schutting van Vos de Waal drrr tegenover… links hai dan, dacht ik van Essen en Lukassen, rechts Spaon, daornaost dat huus met die put, en dan Putman, later Kutsreuter, slagers in witte jassen…
…..Halve naakte beesten hangend aan ’n bil.
Op de hoek dan de winkel van Theeuwsen, Café Sorber en m’n eerste filmveurstelling, Katerien Duck met rooie lip en Ben Turpin, zo scheal als ’n oorlogschip. Het paalmanhuus, de hervormde kerk tegenoaver Versteeg.
…Statig en stil….
Die kerk waor ik nooit binnenkwam, maar wel zaterdags veur de kermis rondliep om kastanjes te rapen. Schuun tegenoaver Wieleman waor ik me een paar maonden later in december in de vitrine kon vergapen.
…Pepernoten nog zonder chocoladeschil...
’s morgens in de Godsvroegte langs boerderij 1835 Middendorp met die grote herder en imposante stier op de deal. Een nog dampend wittebrood onder de arm. Thuus een kruus van ma, oaver ‘t gebakken tarwemeal.
….op de veurgevel pronkers rond de duuventil
Daornaost zijn ze in de wei wat aan het bouwen. Ik zie drr regelmatig de laatste burgervader in z’n nette pak rondsjouwen.
Slagerij Hetterschijt, waor usse Kareltje aan ‘n dik touw zat te balen en z’n vader me opdracht gaf: ”Allebartje, goh gij veur mien ‘s ‘n pâkske Duskind halen”!
….’n Dampende stoomtrein met ijselijk gegil….
Dat grote huis met al dat grind d’r om heen, waor Dominee Sieraat resideerde, waar ik ooit iets onmogelijks probeerde. Wilde ‘n knikker aan de andere kant van het hek pakken. Maar ik gleed uut en spieste mien buuk, deur oaver een van de pinnen van het stalen hek te zakken….
Je kunt niet altied alles kriegen wat je wil.
Dan weer inens ‘n eind verderop zie ik vrouw Ubing in de veurdeur stoan met schort. Gerrit drr..achter, ‘t liek alsof ’t lieve mins steeds kleiner wordt. Wijnands de hoefsmid met tussen de kneies ’n peerdebeen. Ons mooie huus en dat van v/d Wel witte pispotjes tussen de rotsen van steen.
‘t Schuurtje van mien vader, waor we samen de viskist timmerde op jacht naor paling.
De Mosterdhof, waor we voetbalden over kuulen en gaten, links de bomen van Jansen, rechts de heg van Steenwinkel. Tussen Derksen en Bosveld d’r in, het hutje van Aling.
….Bij dat ronde vijvertje, stekelbaars en kikkerdril….
Post telegraaf, telefoon in het huus van Jansen…Het oude postkantoor daornaost met dat torentje. Boompje verwisselen veur de deur bij Uffing en Daomen. Driesen, de prik, binnenvisser tussen netten en boeien. Een paar hele ouwe huuzen, Lorijn, Tervoerd, de wei, de boerderij hierachter, hiernaost, Herman’s koeien.
...hennen met een antipikbril...
Naast Lether, hier tegenoaver, met dat onbewoonbare verklaarde bord aan de wand. Nog een paar brikketten van de coöperatie in het vervallen pand.
De meulen, waor ik bij Tilleman eierkaolen haalde en opvokvoer veur het varken en de kippen. ‘n Maatje jenever hier in ‘t café, waor ik mien vader (al was ‘t goud) ‘s avonds voorzichtig, vol aandacht van zag nippen.
…Zou beater zin als ik de piepers wat dunner schil!…
Zaoterdags naor ‘t stort van Rheebargen, de diek op met die ouwe kruiwagen,‘n kleine ramp.
Langs dat mooie Pomona met achter die indrukwekkende sèrre, van Diek, van Kesteren, de Maenestee, Pennekamp.
….In de rand van de diek gekleurde crocussen lentepril…
De Poenes met tomaten die toen nog ergens naor smieken. Dat huus van Boekhorst in dat gat achter de dieken. De veerdam, de boerderij van vd Brink, waor t vaak stonk, de woonwagens aan het veer. Verderop Hermsen en die blaffende hond van Ariens, die in z’n ren gevaorlijk klonk.
…Koeien deur de stroat in april...
De bongerd achter Burgers en achter de bewaar- en meisjesschool. Achter Wiesink, de burgemeester, knoepers in de tuin. Het witte huus van Willemsen en Heintje Hendriks moestuinen met aardbeien of boerenkool. ’t Klooster met die geheimzinne nonnen, zuster Bonita, de tuin, boavenop de Mariagrot met ‘n uutzicht dat altied spannend verraste. Kapper Bos, daorachter tussendeur naor Bremen en Basten.
…Weer zo’ n scheven pony, boaven mien rechte bril…
Gijs Reinte met klauwschoenen boaven in de houten eleciteitstijdspaol. Lange Maije wiest met z’n vinger naor z’n oorkwaol. Dikke Toon op het bânkske bij het achterommetje, je struukelt oaver de kachelpiepen, de Daf. ‘t blief er ’n rommeltje.
…Pietje, hond op 3 peutjes, de stille heerser, de spil…
Steavens, Eavers en Evers, de Zonnebloem..eieren halen bij Gudde, de schilder met dat rare accent. Vrouw Hovein, Tante Marie en Jan Weis, de werk plaats van ome en opa te Wit, de vader van John, als jongste talent. Al die bruggetjes over de zutsloot, met water zo zwaar als lood, als ‘n soort oapen riool. De bocht om, bij Bisseling, veurbij de protestante school. Bonzo’s kwispelt met de steert. Hent Siebenheller op woensdag met z’n peerd, de visboer op vrijdag. De lompenboer op zaoterdag ; op straot is je gulden n daalder weerd. ….Konijnenpootjes aan de schuurdeur, gestreupt, als je hum vil…
Van de Kerkstraot tot aan de diek. Iedere keer weer die mooie reis, terug in de tied. Met steeds nieuwe details, ‘t overkump me steeds opnieuw of ik nou wil of niet. Mooi, de Dorpstraot met haar oude ziel … Ik heur op de achtergrond ‘t draaiorgel van Saet, waormee ik ’s avonds onrustig in slaop viel, verlangend naor de volgende dag, dromend oaver het verloren geld dat onder de olliebollenkraom op me wacht.
Mien snelle film deur ‘n wereld met wat minder haos. Mien film die steeds dezelfde slotscene kent, in ‘n klein winkeltje hiernaos. Ik zie mezelf plotseling krumelend dansen. Met ‘n oscar in heur hand, in de hoofdrol van heur leave, met de onvolprezen koningin van de straot, Mieneke, Mieneke Jansen.
….Zij maakt het verschil….
