Ouderen onder ons herinneren zich vast nog wel dat op 31 augustus Koninginnedag werd gevierd, de verjaardag van koningin Wilhelmina, die regeerde van 6 september 1898-1948. In 1938 werd in heel het land feestelijk haar 40-jarig regeringsjubileum herdacht. Dat begon al op 31 augustus, de verjaardag van de vorstin.
Openluchtspel ‘Veertig jaar onder Oranje’.
In ons dorp zagen toen ongeveer duizend (!) toeschouwers – aldus de Arnhemsche Courant – het openluchtspel ‘Veertig jaar onder Oranje’. Die uitvoering was tot stand gekomen door samenwerking van de – toen nog – twee toneelverenigingen, het muziekkorps OBK, de Bijzondere Vrijwillige Landstorm, de Chr. Zangvereniging en een klas schoolkinderen. Men zag ‘een leerrijke en genotvolle vertolking’ van de regeerperiode van de koningin, aldus de krant.
En het dagblad vervolgt:
‘Nadat het ‘nationaal koor’ door het zingen van het volkslied ons in de nationale sfeer had gebracht, werden we al dadelijk verplaatst in het jaar 1898 door een schoolklasse, alwaar door den onderwijzer met het traditionele kalotje en in de gekleede jas de kroning onzer koningin werd herdacht’. De eerste tijd van de regeerperiode werd voorgesteld als een periode van toenemende welvaart en ontwikkeling, maar daarna volgde de wereldoorlog. ‘We zagen vluchtelingen in een droeve rij de grenswacht passeren, doch door de Nederlandse Maagd hartelijk verwelkomd. En we werden verplaatst in de tijd der distributie met zijn files van wachtenden op de levensmiddelenbons en van het dankbaar vertrek der vluchtelingen’’
Dan volgde het revolutie jaar (1918, HL) Demonische geesten trachtten ontevredenheid te zaaien en probeerden de Oranjeboom om te hakken, doch door de aanrukkende landstormers faalde ook deze poging.
Vervolgens werd het medeleven der Koningin uitgebeeld in dagen van watersnood en stormramp, als Zij de in rouw verkeerenden opzocht en troostte….
Na de herdenking der droeve gebeurtenissen volgden nog de blijde gebeurtenissen. De slotapotheose, met op de voorgrond de wieg van Prinses Beatrix, waar omheen geschaard in een bonte groep het nationaal koor, de herauten, de trompetters, BVL en de verder medespelenden, terwijl een achttal in het wit gekleede meisjes de jaartallen 1998-1938 vormden, was het hoogtepunt van den avond en een bekroning tevens. waarvoor alle meespelenden een welverdiende hulde toekomt.’ De voorzitter van het Oranje-comité, de heer Steenwinkel en de burgemeester – Vos de Wael, HL- dankten iedereen, waarbij de laatste duidelijk maakte wat ‘door samenwerking in een kleine gemeente als Westervoort tot stand kon komen’.
De krant roemde de uitvoering en vermeldde dat het spel duidelijk te volgen was dankzij ‘een perfecte geluidsinstallatie en de uitstekende verlichting van het toneel.’
Waar die openluchtuitvoering met tweeduizend toeschouwers precies heeft plaats gehad, wordt niet vermeld, maar waarschijnlijk zal dat ‘in de hof van Wieleman’ – nu de Mosterdhof, HL- geweest zijn
Feest op 6 september: vlaggen en optochten
Maar daarmee was het feest nog niet afgelopen. Ook de eigenlijke datum van de inhuldiging van de koningin, 6 september, werd uitbundig gevierd.
In dezelfde Arnhemsche Courant, maar nu van 7 september 1938, staat een verslag van het feest dat in Westervoort gevierd werd op de eigenlijke dag van het 40-jarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina, nl 6 september 1938. Hieronder volgt de onverkorte weergave van het krantenartikel in de spelling van de dertiger jaren..
Een waardige herdenking van het Regeeringsjubileum.
Heel de gemeente heeft deelgenomen aan de feestelijkheden ter herdenking van het 40-jarig regeeringsjubileum onzer Koningin. Algemeen was de medewerking: jong en oud, rijk en arm heeft alle krachten ingespannen om het feest te doen slagen en zoo moest het dus wel een feest worden, zooals er in Westervoort nog niet geweest is.
De vlaguitreiking.
De dag begon met de plechtigheid der vlaguitreiking. Omstreeks tien uur trok een fleurige optocht der jongeren naar het gemeentehuis. Voorop de schoolkinderen met vlaggen en bogen en allen versierd met oranjemutsen of sjerpen. Hierna volgde het jongensmuziekcorps der K.J.V., die met een pittigen mars de vroolijke stemming verhoogde, waarna de vele jeugdvereenigingen volgden met hun vaandels, banieren en doeken. Voor het gemeentehuis wachtten de burgemeester W. van Elk en de oud-burgemeester Vos de Wael den stoet af. Nadat van het Wilhelmus twee coupletten waren gezongen door al de aanwezigen, hield de burgemeester een toespraak voor de overhandiging der gemeentevlag aan de deputatie der jongeren.
‘Toen de plannen voor de viering van het 40jarig regeeringsjubileum van onze geëerbiedigde Koningin meer vaste vorm aannamen, rijpte al spoedig het plan om een aparte huldiging voor te bereiden van de jongeren van Nederland. En zie, hoe verschillend van richting, beginsel of gezindte de jongeren van Nederland ook zijn, eensgezind bleek hun eerbied en aanhankelijkheid jegens Haar, die ons in plichtsbetrachting en liefde zoo lang voorging. Op dezen morgen komen in alle gemeenten van ons land de jongeren voor de raadhuizen bijeen, waarna de burgemeester de gemeentevlag aan hen toevertrouwt en een deputatie deze vlag naar Amsterdam overbrengt, waar voor het Koninklijk Paleis de hulde en aanhankelijkheid van de Nederlandsche jeugd zal worden vertolkt. Na afloop daarvan keert de vlag met een herinneringsteeken naar de gemeente terug. Het oogenblik is nu daar, dat deze historische handeling voor deze gemeente zal plaats vinden. H. M. de Koningin heeft deze huldiging door de jongeren op hoogen prijs gesteld. Zij weet, dat de toekomst van ons volk voor een groot deel afhangt van de gaafheid en flinkheid der jongeren. De tijd is moeilijk voor vele jongeren. Door sprekers arbeid van voorheen onder de jongeren weet hij wat er leeft onder hen. Maar toch mocht hij hen zeggen: hoe hooger uwe moreele en maatschappelijke levenssfeer is, hoe beter gij dezen tijd doorkomt. En bedenkt, dat God alles bestiert naar Zijn wijs pian, voor ons veeltijds onbegrijpelijk, doch in elk geval uiteindelijk voor ons welzijn.’
Hierna had de overreiking der gemeentevlag plaats. Nadat door de schooljeugd een tweetal feestliederen was gezongen, werd in optocht naar het feestterrein getrokken, waar de kinderspelen werden gehouden.
De optocht.
Het kinderfeest was om half 1 nauwelijks afgeloopen, of de eerste versierde wagens trokken al naar de nieuwe woonwijk voor de opstelling van den namiddag-optocht. (Dat moet achter de Willibrordusstraat geweest zijn, HL) Hoewel het programma den optocht om half twee vermeldde, was het, doordat de keuring der vele nummers veel tijd vorderde, ruim twee uur voordat de lange stoet zich in beweging zette. Vooropreed de rijvereeniging De Weysprong, dan volgden de R.K. Werkliedenvereniging en de Steenfabrieksarbeiders met hun vaandels en de wandelclub T.V.W. in haar frissche uniform. De Zendingskrans had op een versierden wagen plaatsgenomen en vertolkte het doel der vereeniging en daarachter liep de afdeeling der vereeniging „Hoop der Toekomst”. Nu volgden de Geref. Meisjesver., de K.J.C. en K.J.V. met hun kleurige vaandels. De korfbalclub in kleurige uniform had op een wagen plaats genomen, welke werd bewaakt door de Burgerwacht, die hier achteraan marcheerde. De muziekver. O.B.K. luisterde den stoet op met marschmuziek, waarna weer een keurig versierde wagen volgde, waarop de tooneelvereniging. „Vriendentrouw” had plaats genomen. Na het R.K.-zangkoor volgde de wagen van de hengelaarsvereeniging „De Alver”, die de IJseloevers op haar wagen had meegenomen, om zelfs nu haar geliefde sport te beoefenen en, naar het scheen, met goed resultaat. Maar intusschen was de wandelclub in kranigen pas reeds voorbijgemarcheerd en volgde de wagen der K.J.C. „Ons bivak”. De C.J.M.V. en de Jongensclub hadden hun wagen omgetooverd in een kampeerterrein en zaten om het kampvuur de geliefde kampliedjes te spelen. De tooneelvereniging. „Ons Genoegen” kwam met een zigeunerwagen, waarna de Geref. Jongelingsver. volgde. Hierop kwam een kleurig versierde wagen met Geldersche boerinnetjes, die het spinnewiel wel hadden meegenomen, doch dit zeker door de feestvreugde met rust lieten, terwijl de stoet sloot met een lange rij keurig versierde dogcars en rijwielen. Op het feestterrein aangekomen werd dadelijk een aanvang gemaakt met de volksspelen, voorafgegaan door een demonstratie der rijvereeniging, terwijl O.B.K. voor muzikale afwisseling zorgde. Omstreeks zes uur was het feest afgeloopen, waarna de prijsuitdeeling werd gehouden.
Ook hier wordt niet vermeld, waar de feestelijkheden plaats vonden. Het meest waarschijnlijk is het voetbalveld terzijde van de Hamersestraat, waar nu de Dominicuslaan ligt. Helaas zijn er ook geen foto’s van dit evenement te vinden. We moeten het dus met ons voorstellingsvermogen doen.
Hans Lamers, aug. 2023