Op 16 april 2025 werd een wandeling georganiseerd door Beweegteam Duiven Westervoort. Daar kwamen ruim 50 personen op af. Het thema van de wandeling was 80 jaar vrijheid en leidde de groepen langs drie markante punten die belangrijk waren op de weg naar onze vrijheid. Bij ieder van deze punten was een bestuurslid van de HKW aanwezig om de wandelaars van extra informatie te voorzien.
Monument bij de Veerdam
Ieder jaar op of rond 12 april wordt er stilgestaan bij de oversteek van 20.000 geallieerden om de bevrijding van noord Nederland in te zetten. Op die plek waar zij de IJssel overstaken, de Veerdam, staat het monument dat herinnert aan de oversteek. Jos van Kuipers bemande het monument aan de dijk. Zijn verhaal:
Op 6 juni 1944 startte operation overlord (bij ons beter bekend as D-Day) in Noord Frankrijk. 103 dagen later, op 17 September 1944 stonden de geallieerden voor Arnhem. De geplande bevrijding van Arnhem, Operatie Market Garden, mislukte. Er gaan 8 maanden overheen voordat Op 12 april 1945 de aanval op Arnhem, genaamd Quick Anger, ingeluid wordt met een enorme artillerie beschieting vanuit Westervoort. In 2 uur schoten ongeveer 200 kanonnen zo’n 70.000 granaten af op Arnhem en Velp. Direct na de artilleriebeschieting staken de eerste troepen met stormboten de IJssel over, de brug was voor de tweede keer opgeblazen, nu door de Duitsers, en er werd na hevige gevechten bij de AKU en fort Westervoort een bruggenhoofd
gevormd. Intussen werden troepen met amfibievoertuigen en bootjes de rivier overgezet. In ongeveer 11 uur werd er een noodbrug over de IJssel gelegd. Ongeveer 20.000 militairen zijn hier overgestoken. De bevrijding van Arnhem was een feit en de troepen zijn verder doorgetrokken naar het westen.
Fort Westervoort
Het tweede punt in de wandeling was het fort Westervoort. Daar stonden namens de HKW Hans Hovens en Bert Jansen om de wandelaars te verwelkomen. Die werden getrakteerd op twee mooie documentaires over het fort. Tevens konden zij de tentoonstelling in het fort bezoeken en werden zij door Hans en Bert voorzien van verdere informatie.
Plaquette Evacuatie
Het derde punt in de wandeling was de plek waar op 16 november 1944 de Westervoortse bevolking zich moest verzamelen teneinde het dorp te verlaten. Gerry van der Sterren stond daar namens de HKW om de wandelaars te informeren over die evacuatie. Zijn verhaal begon met een zelf gescheven gedichtje over die tijd in 1944. Ook de afsluiting bestond uit een gedichtje maar dat ging over de huidige tijd. Zijn verhaal:
Hier staan we dan.
Gepakt en gezakt met alleen de spullen die we kunnen dragen.
In plunjezakken en koffers.
Weg van huis, niet wetend voor hoelang
Op 14 november 1944 krijgen de inwoners van Westervoort, via burgemeester Wiessing, de mededeling dat zij zich op 16 november 1944 moeten verzamelen bij station koffiehuis Hugen. Men moest het dorp verlaten. Het was er te gevaarlijk geworden. Duitse troepen die wat zuidelijker strijd leverden met de geallieerden, verzamelden zich in Westervoort om op adem te komen. Toen de geallieerden daar lucht van kregen, werden er beschietingen uitgevoerd richting Westervoort. Dat was de reden voor de burgemeester om, ook in opdracht van de bezetter, zijn dorp te evacueren.
In september voorafgaand werden er al mensen geëvacueerd. Met name bewoners van de Rijndijk moesten huis en haard verlaten. Legendarisch werd de foto van boer Ederveen, die een kar met paarden mende. Op die kar zaten zijn vrouw, twee dochters en twee vriendinnetjes. Volgens de papieren waren dat meisjes, die op de Rijnkade 46 in Arnhem woonden, tot Market Garden hun huis volledig in puin veranderde. Maar in werkelijkheid waren die meisjes twee joodse onderduikers, de zusjes Bachrach. Zij woonden al langere tijd bij boer Ederveen. Zij konden openlijk op die kar mee omdat een dorpsgenoot op grandioze wijze twee persoonsbewijzen had vervalst. Hij had daarvoor de identiteit gebruikt van twee bewoners van die Rijnkade 46, waarvan na die bombardementen niets meer was vernomen. Onderweg werden zij meerdere keren gecontroleerd, maar steeds mochten zij verder gaan.
Nu, 80 jaar later, leven wij in vrijheid maar zien we nog steeds de beelden van colonnes van mensen, die gepakt en gezakt, huis en haard moeten verlaten omdat er een oorlog heerst. Gelukkig zijn er ook nog steeds mensen die, net als boer Ederveen, zich bekommeren om het lot van deze vluchtelingen. Wij kregen 80 jaar geleden vrijheid. Ik hoop dat zij dat ook snel mogen meemaken. Ik begon mijn verhaal met een weergave van de gebeurtenis van 80 jaar terug. Ik eindig met een weergave van vandaag de dag…….
Daar staan ze dan
Gepakt en gezakt met alleen de spullen die ze kunnen dragen.
In plunjezakken en koffers.
Weg van huis, niet wetend voor hoelang.
Gerry van der Sterren.