Deel 3
Inschrijving overlijdensregister
Een document uit de archieven laat zien dat Friedrich pas in juni 1947 in het overlijdensregister van de Brabantse stad wordt ingeschreven en dat dit op last van een gerechtelijke uitspraak wordt gedaan. Het is normaal dat de overledene wordt ingeschreven in het overlijdensregister van de plaats waar hij/zij daadwerkelijk is overleden. Door de chaos van de oorlog is dit waarschijnlijk nimmer gebeurd. Omdat Friedrich als militair in het Duitse leger diende was zijn overlijden wel bekend in Berlijn maar niet bij de Nederlandse autoriteiten. Na een gerechtelijke uitspraak is besloten om zijn overlijden alsnog op te nemen in het overlijdensregister. Hier gingen dus wel bijna drie jaren overheen.
Zoektocht naar begraafplaats
In augustus 1947 is Friedrich in Velp opgegraven en overgebracht naar de Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn, alwaar hij op 14 augustus van dat jaar definitief te ruste is gelegd. Men was echter vergeten om de familie van Friedrich hiervan op de hoogte te brengen. Tussen de documenten, die dit levensverhaal ondersteunen, zit een handgeschreven brief van Friedrich Herman, de zoon van Friedrich. Hij stuurt op 16 april 1951 een brief naar het Rode Kruis met daarin het verzoek om hem informatie te geven over waar zijn vader is begraven. Uit de handgeschreven brief blijkt dat Friedrich Herman op de hoogte was van het feit dat zijn vader eerst een veldgraf had gehad in Westervoort en daarna is begraven in Velp in de tuin van een door oorlog vernield hotel. Hij geeft aan dat hij daar in augustus 1948 is opgegraven en naar een onbekende bestemming is gebracht. Friedrich Herman maakt hier echter een fout want het moet augustus 1947 zijn. Hij noemt in de brief nog twee feiten die helaas niet juist blijken te zijn. Zo vertelt hij dat zijn vader in een dubbelgraf heeft gelegen met een Luitenant. Inmiddels weten wij dat het hier gaat om een onderofficier. Daarnaast noemt hij een verkeerd identiteitsnummer. Hoewel Friedrich Herman ook zéér specifieke juiste gegevens geeft over zijn vader moet het, naar mijn mening, heel helder voor het Rode Kruis zijn geweest dat zijn vader al drieënhalf jaar op Ysselsteyn begraven lag. Waarschijnlijk heeft men niet verder gekeken dan hun neus lang was want zijn naam had, in de handgeschreven brief, geen 100% match met het vermelde identiteitsnummer en daar liet men het gemakshalve dan ook maar bij. Er kwam onderaan de handgeschreven brief een stempel te staan van begraafplaats Ysselsteyn met daaronder geschreven “onbekend”. Een pijnlijk stukje bureaucratie! Hoe lang het daarna nog heeft geduurd voordat de familie van Friedrich erachter kwam waar partner en vader naar toe was gebracht is tijdens mijn onderzoek niet duidelijk geworden. Heel verdrietig!
Heden
Het gezin is altijd in de omgeving van Brabant woonachtig gebleven. De partner van Friedrich, Maria, bereikte een respectabele leeftijd van 92 jaar en overleed in januari 1996. De drie kinderen van Friedrich bleven in Brabant wonen en stichtte daar hun gezinnen, tevens overleden zij in die provincie. Ook hun kinderen wonen nu nog steeds in die omgeving.
Bronvermelding
Hoewel ik zelf in archieven van de desbetreffende gemeente in Brabant vele documenten heb mogen vinden, evenals bij het Nationaal Archief in Den Haag, heb ik dit onderzoek natuurlijk niet in mijn eentje gedaan. Vele uren heb ik mailtjes geschreven naar mensen met bepaalde specialisaties in deze materie. In eerste instantie kwam ik in contact met de Historische Vereniging Westervoort die mij diverse handvatten gaven voor verder onderzoek. Daarnaast schonken zij mij het boek “Westervoort 1940-1945 / tussen bezetting en bevrijding”…. het boek van Bert Kerkhoffs. Dit boek las ik binnen een week uit en leerde zo over hoe ‘n belangrijk knooppunt het dorp Westervoort in de oorlog is geweest. Van de ‘Slag om Arnhem’ is bij het grote publiek best wel veel bekend maar van Westervoort weet men vrijwel niets. Dit geschonken boek zette mij direct midden in de materie. Hiervoor dank! Het boek heb ik inmiddels overgedragen aan de kleindochter van Friedrich. Daarnaast heb ik diverse instanties aangeschreven waaronder de ‘Vrienden van het Airborne Museum’. Hoewel zij mij met enkele kleine dingen best verder konden helpen constateerden zij dat mijn vragen zo specifiek waren dat zij mij slechts naar één man konden doorverwijzen; Hans Timmerman. Mij werd verteld dat Hans een ‘Slag om Arnhem’ autoriteit is die mij zeker verder zou kunnen helpen. Hans Timmerman, werkzaam bij Erfgoedcentrum Rozet in Arnhem heeft mij van zoveel feiten en documenten voorzien dat zijn inbreng voor het levensverhaal van Friedrich essentieel is geweest. Dat moet worden gezegd! Hans, Dank je wel! Zonder jouw inbreng had ik nimmer zo’n mooi en compleet levensverhaal kunnen schrijven!
Tot slot
Ik heb al regelmatig, op kleinschalige en hobbymatige basis, in de afgelopen tien jaar wat stamboomonderzoek mogen doen. Deze zoektocht was echter heel anders. Hoewel Friedrich voor mij een totaal vreemde is kan ik gerust zeggen dat deze man voor mij op een bijzondere wijze is gaan leven. Nadat zijn kleindochter aan mij had gevraagd om eens te kijken of ik wat kon vinden over haar opa greep zijn verhaal mij direct aan. Zijn verhaal werd bijna 80 jaar lang verzwegen en weggedrukt. Hopelijk leeft hij nu weer verder in de harten van zijn klein- en achterkleinkinderen. Ieder verhaal verdient het, en is het ook waard, om verteld te worden. Daar doe je het uiteindelijk dan ook voor. Je sterft pas echt als er niemand meer over je praat. Het was een eer om dit te mogen doen voor de familie van Friedrich.
Johan Kesseler
Wijchen